Айчыне ў дар застануцца…
Усё ў жыцці чалавека пачынаецца з сям’і: шчаслівае маленства – першыя цацкі, крокі, словы, усмешкі, добрыя кніжкі, сябры; юнацтва – адкрыцці, мары, надзеі, першае каханне, учынкі. За табой стаяць твая сям’я, твой род, твае продкі, родныя людзі. І ў кожнай сям’і, напэўна, ёсць чалавек, які стаў прыкладам, апорай, гордасцю, гонарам, абярэгам для ўсіх родных і сваякоў. Мы, Сакалоўскія, лічым такім свайго дзеда – Рыгора Васільевіча Сакалоўскага.
У нашых сямейных альбомах засталося шмат фотаздымкаў, з якіх глядзіць на нас мой дзядуля. Я часта гартаю старонкі і бачу: вось ён вясковы басаногі гарэзлівы хлапчук, вось ён з бацькамі, а на гэтым здымку сабраліся ўсе Сакалоўскія, з гэтай карткі глядзіць курсант ваеннага вучылішча, сур’ёзны і адказны, тут ён з сябрамі, з жонкай, маёй любімай бабуляй Надзеяй, са сваімі дзяцьмі, унукамі. Я магу па гэтых фотаздымках прыгадаць усё дзедава жыццё: вясковы хлопец, сын сваіх бацькоў, брат, сябар, курсант, салдат, ваенны журналіст, муж, бацька, дзядуля, паэт, публіцыст, грамадскі дзеяч, грамадзянін сваёй краіны, сумленны, справядлівы і добры чалавек.
Мой дзед пайшоў з жыцця, калі я была зусім маленькай, але добра ведаю і паважаю яго, бо сям’я беражліва захоўвае памяць аб гэтым выдатным чалавеку. Ён пакінуў нам у спадчыну свае рэчы, узнагароды, кнігі, дзённікі, успаміны, свае вершы і думкі, свае справы і дасягненні. І мы, Сакалоўскія, ганарымся ім.
Калі я ўпершыню прачытала дзедавы вершы, то зрабіла неверагоднае адкрыццё. Вясёлкавае лета, духмяная сенажаць, туманны ўсход, сонца, што блукае па разнатраўю, белыя аблокі, салаўіныя песні, срэбныя росы, золата вераснёвага ранка, зімовыя прасторы – такім я ўбачыла навакольны свет вачыма дзеда. Гэта наша Беларусь, адвечная, святая, праведная, блаславёная зямля, шчодрая да дзяцей сваіх. Раней яна здавалася мне звычайнай, а тут загучала як песня, як казка.
Нашай сямейнай традыцыяй сталі вандроўкі па самых любімых дзедавых мясцінах на віцебскай зямлі: мілыя сэрцу Паставы, Віцебск – горад сівой даўніны, спакойная і светлая рэчка Вушачка, хуткаплынная Лучоса і бераг Дзвіны каля Рубы, дзе ён упершыню прызнаўся мілай у каханні…
Асаблівае месца ў жыцці дзеда займаў Афганістан. Я ведаю аб афганскай вайне не толькі з падручнікаў, але і з успамінаў, што захоўваюцца ў яго дзённіках.
Памяць, напамін засталіся і ў вершах, што дыхаюць незломленасцю, мужнасцю, болем, верай. “Афган. Вайна. І мы – сівыя” – дзеду было 33 гады, калі ён атрымаў загад ляцець у далёкую невядомую краіну. Ваенны карэспандэнт Рыгор Сакалоўскі на некалькі гадоў стаў летапісцам гісторыі барацьбы, мужнасці, адвагі, смутку і надзеі.
Я бачу свайго дзеда з аўтаматам – ён бяжыць у атаку разам з салдатамі, прыгае з парашутам, едзе на бронетранспарцёры па горных дарогах, дзеліцца з пабрацімамі апошнім глытком вады. Я бачу дзеда з лыжкай – ён вячэрае з аднапалчанамі пярлоўкай з памятага кацялка. З алоўкам – ён слухае салдацкія гутаркі і запісвае свае назіранні і ўражанні. Я бачу, як ён ляжыць на прывале пад неласкавымі чужымі зоркамі і марыць, каб усе яго сябры-салдаты жывымі вярнуліся дадому. І яшчэ я бачу яго ў шпіталі – ён плача, трымаючы за руку смяротна параненага маладога байца, які ў апошнія хвіліны жыцця заве матулю. Рэха афганскай вайны даносіцца да нас і праз гады, не дае забыць, турбуе.
Сапраўдны палкоўнік, мой дзед, назаўсёды захаваў сумленнасць, адказнасць, высакароднасць, прыстойнасць, вернасць абавязку, армейскую выпраўку і, прайшоўшы вайну, зразумеў, што самае важнае – гэта мір на зямлі. Такімі ж выраслі яго ўнукі, Сярожа і Жэня, сапраўдныя мужчыны.
Заўсёды дзед падкрэсліваў, што дваццатае стагоддзе яго не адпускае: там прайшла большая частка жыцця, там застаўся родны дом і калодзеж, там жыла матуля, там лёс падараваў вернае сяброўства, першае каханне, там шумелі маладыя клёны і грукатала вясновая навальніца.
Але і дваццаць першае вітаў ён з радасцю і надзеяй, бо душою заўсёды заставаўся маладым, улюбёным у жыццё. Усе ў нашай сям’і успамінаюць яго знакаміты юбілейны вокліч: ”Шэсцьдзесят!.. Шэсцьдзесят?!” Новае стагоддзе прынесла новыя адкрыцці, уражанні, выраслі дзеці, нарадзіліся ўнукі, мянялася жыццё, краіна.
Рыгор Сакалоўскі, паэт-лірык, пакінуў нам у дар сваю любоў да роднай зямлі. Яго святая васільковая Беларусь стала песняй, надзеяй, верай і вясной для кожнага. Шчодра і бескарысліва ён аддаў нам музыку дажджу, блакітнавокія далі-разлогі, заліўныя лугі, белыя бярозы, светлую восень, векавыя пушчы, першыя вячэрнія зоркі, сцюдзёныя крыніцы. Валодай усімі гэтымі скарбамі, беражы іх, захоўвай у сваім сэрцы.
Здаецца, быццам ён звярнуўся асабіста да цябе, менавіта табе адкрыў таямніцы чалавечых пачуццяў, табе даверыў мудрасць жыцця. Запаветам для кожнага беларуса сталі яго заклікі: шануй бацькоў сваіх, дары каханне і пяшчоту адзінай, сябруй шчыра і самааддана, беражы родных, дзяліся з імі багаццямі сваёй душы.
Засталіся нам і песні дзеда, беларускія кампазітары Лучанок, Ханок, Зарыцкі, Захлеўны, Раінчык ацанілі яго паэтычнае майстэрства і да вершаў напісалі музыку. Дзедавы песні часта гучаць у радыёэфіры.
Рыгор Сакалоўскі, паэт-грамадзянін, грамадскі дзеяч, публіцыст, рэдактар ваеннай газеты “Во славу Родины”, кіраўнік Мінскага аддзялення Саюза пісьменнікаў, унёс вялікі ўклад ва ўмацаванне міру на зямлі, перадаў беларусам пачуццё гонару і годнасці, жаданне вывучаць гісторыю і традыцыі Бацькаўшчыны, магчымасць карыстацца ўсімі здабыткамі мінулага. Яго вершы – падарожжа па родным краі. Бягуць дарогі ў розныя куткі Радзімы: Мінск, Віцебск, Мядзель, Салігорск, Барысаў, Заслаўе, Любань, Вілейка, Лагойск, Нясвіж, Жодзіна, Маладзечна, Узда… Даюць нам моц і трываласць чыстыя галасы Коласа, Купалы, Багдановіча, праваслаўныя святыні Жыровічаў, Турава і Полацка, старажытныя кнігі Скарыны, слуцкія паясы, буслы над дахамі, песні народныя…
Разам са сваімі сябрамі, таварышамі і аднадумцамі, Рыгорам Барадуліным, Піменам Панчанкам, Нілам Гілевічам, Мікалаем Чаргінцом, Генадзем Бураўкіным, Іванам Шамякіным, Аркадзем Куляшовым, дзед словам і справай служыў грамадству, людзям, Радзіме. Ён аб’ездзіў усю Беларусь, сустракаўся з людзьмі, шчыра цікавіўся іх думкамі, жаданнямі, праблемамі і цяжкасцямі.
Рыгор Сакалоўскі, чалавек, раскрыў нам сакрэты шчасця. Яно заўсёды побач з намі: у адзінай і любай, у дзецях і ўнуках, у сябрах, у справах, турботах і клопатах, ва ўчынках, у веры ў Бога, у кожнай праяве жыцця, у мірных днях, радасных святах і плённай працы.
Дзед пайшоў з жыцця, калі яму было 64 гады. У яго было столькі планаў, задумак, натхнення і жадання працаваць… У яго кабінеце засталося ўсё, як было пры ім: насценны гадзіннік працягвае адлічваць хвіліны, на пісьмовым стале ляжаць алоўкі, нататнікі з недапісанымі радкамі, рукапісы, газеты, часопісы, а на паліцах – кнігі, кнігі…
З намі назаўсёды дзедавы песні, вершы, артыкулы, думкі, справы, дасягненні, мары, успаміны, і ўсё, што ў сваім жыцці прайшоў, перажыў, адчуў, зразумеў Рыгор Васільевіч Сакалоўскі, застанецца ў дар Айчыне, у дар людзям.
Автор: Соколовская Ульяна, учащаяся 9 класса.
 (1).png)
